hm. Marek Gajdziński 

Przedstawiam przykładowy, roczny plan pracy drużyny będący efektem zajęć warsztatowych przeprowadzonych na kursie drużynowych harcerskich chorągwi mazowieckiej „Agricola 2006". Na uwagę zasługuje fakt, że wszystkie wymienione tu pomysły pojawiły się w trakcie zajęć lub w pracach uczestników. Zostały one przeze mnie zebrane i opracowane tak aby tworzyły spójną i logiczną całość. 

W efekcie powstał przykładowy plan pracy drużyny, która jak na warunki OHy ZHR znajduje się górnej strefie stanów średnich i ma jeszcze wiele do zrobienia, by stać się drużyną marzeń. Przy okazji warto zwrócić uwagę na fakt, że marzeniem ogromnej większości przyszłych drużynowych, stało się uzyskanie kategorii puszczańskiej oraz wywalczenie tytułu Drużyny Rzeczypospolitej.  Sądzę, że wartość tego „konspektu" polega na bardzo czytelnym układzie formalnym, pokazującym w sposób przejrzysty logikę w wyznaczaniu celów pracy oraz doborze adekwatnych sposób realizacji tych celów. Nie mniej wartościowa jest merytoryczna zawartość konspektu obfitująca w ciekawe spostrzeżenia i pomysły.  

 

PROGRAM PRACY

NR i NAZWA DRUŻYNY

NA ROK ......./.........

 

CHARAKTERYSTYKA DRUŻYNY

Komentarz:

Tu umieszczamy istotne informacje o drużynie nie ujęte w przedstawionej niżej charakterystyce stanu obecnego oraz ogólne plany na przyszłość.

Przykład:

Opis sytuacji

Drużyna działa od 5 lat. Jestem trzecim jej drużynowym. Posiadam stopień HO i przewodnika. Jestem studentem. Drużyna działa przy Gimnazjum w .................. i składa się głownie z chłopców w wieku gimnazjalnym oraz paru młodszych z pobliskiej podstawówki. Drużyna posiada kategorię leśną.

Cele długofalowe:

Moim celem dalekosiężnym jest zdobycie z drużyną kategorii puszczańskiej i tytułu Drużyny Rzeczypospolitej. Cel ten możliwy jest do realizacji w perspektywie 2-3 lat. Do tej pory planuję prowadzić drużynę osobiście. W przyszłym roku planujemy uzyskać kategorię puszczańską i wziąć udział w Turnieju Drużyn Puszczańskich, aby zorientować się w jego charakterze. W kolejnym roku powtórzyć kategorię i wygrać TDP.

Cel na ten rok

W tym roku planujemy spełnić warunki kategoryzacji drużyny puszczańskiej tak aby móc starać się o tę kategorie w roku przyszłym.

 

OCENA SYTUACJI, CELE  i  SPOSOBY  REALIZACJI

  

CELE WYCHOWAWCZE

 

PODEJŚCIE INDYWIDUALNE

Komentarz:

Jednym z najważniejszych środków metodycznych jest podejście indywidualne do każdego harcerza, a jedną z kardynalnych zasad metodyki jest zasada oddziaływania od wewnątrz zakładająca dobrowolność udziału i świadomość ideową chłopców. Harcerstwo nie wychowuje mas lecz pojedyncze jednostki. Zastęp i drużyna są tylko środkami metodycznymi, umożliwiającymi skuteczny rozwój społeczny jednostek. Zawsze jednak mamy na uwadze nie grupę lecz poszczególnych harcerzy. Staramy się dostrzec osobowość każdego z nich i rozwinąć ją w duchu harcerskich ideałów.

Przykład:

Kierunkując samorozwój i motywując do niego harcerzy będę się przede wszystkim starał oddziaływać na nich indywidualnie. W tym celu dla każdego z nich osobno prowadzę „kartę postaci", gdzie zapisuję spostrzeżenie dotyczące potrzeb rozwojowych, zainteresowań, postawy, relacji z innymi ludźmi, sytuacji rodzinnej i materialnej, itp. Następnie wiedzę tę wykorzystuję w indywidualnej pracy z chłopcem, a zwłaszcza podczas wyznaczania prób na stopnie, motywowania do zdobywania sprawności, do służby, itp. Na karcie zapisuję też podjęte przeze mnie działania o charakterze wychowawczym wraz z oceną ich skuteczności. Ponieważ są to zagadnienia związane z każdym chłopcem osobno, nie ma potrzeby umieszczać ich w planie pracy drużyny jako całości. Stosowna dokumentacji jest u mnie do wglądu.

 

CHARAKTERYSTYCZNE POTRZEBY WYCHOWAWCZE WSPÓLNE DLA WIĘKSZOŚCI CHŁOPCÓW

Komentarz:

W tym miejscu umieszczamy ogólną ocenę warunków wychowawczych w środowisku z jakiego pochodzą harcerze, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wychowawczych charakterystycznych dla większości z nich. Wystarczy aby w zamierzeniach wychowawczych drużyny znalazły się trzy, cztery „hasła" (kierunki programowe) na bieżący rok, które znajdą szczególne odzwierciedlenie w zaplanowanych przedsięwzięciach.

Przykład:

  1. Drużyna działa w środowisku dotkniętym wysokim bezrobociem. Sytuacja materialna większości chłopców jest bardzo zła. Naszym celem jest obudzić w nich ducha przedsiębiorczości i zachęcić do osiągania dobrych wyników w nauce, aby w przyszłości byli zdolni zmienić swój los.
  2. W związku z fatalną sytuacją materialną większość harcerzy namawiana jest przez rodziców do wiązania swojej przyszłości z emigracją zarobkową. Środowisko charakteryzuje się brakiem szacunku do państwa polskiego oraz zanikiem uczuć patriotycznych. Naszym celem będzie rozbudzić w chłopcach patriotyzm i szacunek do własnego państwa oraz jego praw i instytucji.
  3. Innym skutkiem złej sytuacji materialnej środowiska jest brak kontaktu chłopców z wyższą kulturą. Chłopcy ograniczają się wyłącznie do oglądania telewizji - i to najmniej wartościowych programów oraz słuchania prymitywnej muzyki. Naszym celem będzie zachęcić ich do kontaktu z bardziej wartościowymi przejawami życia kulturalnego.
  4. Chłopcy w większości strasznie klną. Będziemy starać się zwracać szczególną uwagę na rozbudzenie potrzeby używania kulturalnego słownictwa.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Rozbudzić ducha przedsiębiorczości

  • Zorganizować akcje zarobkowe umożliwiające chłopcom zarobić na obóz i zimowisko.
  • Zorganizować 2-3 spotkania z przedsiębiorcami, którym udało się zbudować własne prężnie działające firmy, a którzy zaczynali od przysłowiowego jednego grosza. Ew. pozyskać ich do współpracy z drużyną.
  • Stworzyć stałe przedsiębiorstwo zarobkowe i w ten sposób wdrażać chłopców do pracy we „własnej spółce" uczyć przestrzegania procedur technologicznych, organizacji pracy, marketingu, księgowości, itp.
  • Na obozie wprowadzić walutę obozową (patrz Pobudka nr 8)
  • Zbudować własne logistyczne zaplecze drużyny (patrz gospodarka drużyny)

Zachęcić do lepszej nauki

  • Zorganizować spotkanie z człowiekiem, który pochodzi z tego samego środowiska i dzięki solidnemu wykształceniu zdobył wysoką pozycję zawodową.

Rozbudzić uczucia patriotyczne

  • Zorganizujemy wspólne oglądanie filmu p.t."Szeregowiec Rayan" pod pretekstem przygotowania do całodniowej gry terenowej pt. "Lądowanie w Normandii". Przy tej okazji w czasie gawęd i dyskusji przy ogniskach porozmawiamy o tym czy amerykanie są patriotami i w jakim stopniu pomaga im to budować potęgę swojego państwa i ich dobrobyt. Zmierzać będziemy do wniosków nt. obowiązków obywateli wobec własnego państwa i społeczności lokalnej oraz związku jaki to ma z jakością funkcjonowania państwa i poziomem życia obywateli.
  • Wspólnie obejrzymy film dokumentalny p.t. " Kronika Powstania Warszawskiego".
  • Weźmiemy udział w służbie 1 sierpnia na Powązkach Warszawskich aby chłopcy zobaczyli jak inni spontanicznie oddają hołd bohaterom Powstania.
  • Zorganizujemy własną uroczystość patriotyczną w miejscu zamieszkania poświęconą oddziałowi AK działającemu na naszym terenie.
  • W próbach na stopnie młodzika i wywiadowcy wyznaczę zadanie wywieszenia w domu flagi państwowej w czasie świąt państwowych.

Rozbudzić potrzebę kontaktu z wyższą kulturą

  • Po wspólnym obejrzeniu „Szeregowca Rayana" zaproponuję chłopcom aby drużyna stworzyła w szkole klub filmowy - cykl comiesięcznych spotkań, w trakcie których będziemy oglądać wartościowy film na DVD, oraz dyskutować o nim. Będziemy się starać zapraszać na nasze spotkania interesujących ludzi związanych z tematyką poruszaną w filmie. Np.film kryminalny - policjanta, film wojenny - oficera WP, film historyczny -historyka, itp. Spotkania klubu będą dobrowolne w założeniu dla starszych chłopców oraz z udziałem dziewcząt.
  • Zorganizujemy kilka wspólnych wyjść do teatru, na koncert, na wystawę. itp.

CZYSTOŚĆ W MOWIE!

  • Zorganizujemy kilka wspólnych wycieczek z działającą w pobliżu żeńską drużyną harcerską. Wycieczki będą miały urozmaiconą formę. Raz będzie to wycieczka do lasu na wspólną grę i ognisko. Innym razem do teatru, itd. Za każdym razem będę uwrażliwiał chłopców na potrzebę używania kulturalnego słownictwa w obecności dziewcząt. Z drużynową umówię się aby zachęciła swoje harcerki do wyrażania zdecydowanej dezaprobaty wobec chłopców posługujących się wulgarnym słownictwem.

 

CELE ORGANIZACYJNE
KSZTAŁCENIE NASTĘPCÓW

Komentarz:

W tym miejscu staramy się określić cele i zamierzenia w pracy zmierzającej do wychowania sobie następcy na funkcję drużynowego oraz wytypowania kandydatów na jego następców w przyszłości.

Przykład:

Opis sytuacji:

Aktualnie moim przybocznym jest ćwik Janek Kowalski. Janek ma 17 lat i jest uczniem 2 klasy liceum. Uczy się dobrze. Był dobrym zastępowym. Niestety planuje wyjazd na studia do innego miasta.

Cele długofalowe:

Chciałbym za trzy lata mieć trzech przybocznych w tym co najmniej jednego ze stopniem przewodnika i dwóch z otwartymi próbami instruktorskimi. W związku z planowanym rozwojem ilościowym może okazać się konieczne podzielenie drużyny na dwie albo trzy.

Chcę zbudować skuteczny mechanizm wyłaniania kandydatów, motywowania i kształcenia przybocznych.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Wyłonić dwóch kandydatów na przybocznych i wysłać ich na kurs drużynowych.

  • Będę obserwował predyspozycje do funkcji instruktorskich u zastępowych oceniając to na podstawie ich zachowań i współzawodnictwa między zastępami.
  • Będę testował zdolności upatrzonych kandydatów powierzając im przygotowywanie zajęć na zbiórkach drużyny, a z czasem całych zbiórek i wycieczek drużyny.
  • Będę promował upatrzonych kandydatów na liderów powierzając im nie tylko zadania, ale i prowadzenie zbiórek, ognisk drużyny, wizytowanie zbiórek innych zastępów.
  • Na obozie jednego z kandydatów mianuję, oboźnym a drugiego instruktorem programowym. Razem przygotujemy i poprowadzimy obóz
  • Zdobędę środki na opłacenie uczestnictwa przybocznych w kursie drużynowych po obozie.

Obudzić w kandydatach na instruktorów silną świadomość wychowawczej roli harcerstwa

  • Powołam radę instruktorską w drużynie, w której skład wejdą przyboczni. Rada zajmować się będzie dalekosiężnym planowaniem pracy oraz rozwiązywaniem bieżących problemów wychowawczych, których nie powinno się omawiać w gronie Rady Drużyny.

Zmotywować kandydatów do wybrania instruktorskiej ścieżki rozwoju harcerskiego.

  • Będę wysyłał kandydatów na odprawy i wyjazdy instruktorskie hufca by podnieść ich prestiż i umożliwić poznanie się z gronem instruktorskim oraz nawiązanie przyjaźni z instruktorami innych drużyn.

 

LICZEBNOŚĆ DRUŻYNY

Komentarz:

W tym miejscu określamy cel związany z liczebnością drużyny.

Przykład:

Opis sytuacji:

W chwili obecnej drużyna liczy 24 harcerzy. Jest to liczebność wystarczająca do tego aby w grupie funkcjonowały mechanizmy niezbędne dla wspomagania rozwoju społecznego chłopców. W mojej ocenie jako drużynowego, możliwy jest wzrost liczebności bez niebezpieczeństwa obniżenia się poziomu pracy i osłabienia możliwości oddziaływania indywidualnego. 

Cele długofalowe:

Planuję  wzrost liczebności do drużyny w tym roku do 36 harcerzy, a w perspektywie 3 lat do 50 przy założeniu, że po przekroczeniu tej liczby i wykształceniu przyszłych drużynowych, drużyna podzieli się na dwie.  

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Zwiększyć liczebność do 36 harcerzy

  • Przeprowadzimy atrakcyjny nabór do drużyny w klasach pierwszych w formie całodniowych wycieczek klasowych o charakterze harcerskim.
  • Zwiększymy atrakcyjność pracy m.in. poprzez; zwiększenie liczby wycieczek i biwaków oraz zorganizowanie zimowiska.
  • Rozpisanie ankiety pt. Czego oczekuje od harcerstwa? i wykorzystanie zgłoszonych przez chłopców pomysłów jako uzupełnienie zaplanowanych zamierzeń
  • W próbach na stopień wywiadowcy wyznaczę zadanie ściągnięcia do drużyny jednego kandydata.

 

SYSTEM ZASTĘPOWY

Komentarz:

W tym miejscu analizujemy aktualny stan funkcjonowania systemu zastępowego i wyznaczamy cele związane z jego dalszym usprawnieniem. Przyjmujemy założenie, że dobrze funkcjonujący system zastępowy jest najlepszym sposobem wzbogacenia rozwoju społecznego chłopców.

Przykład:

Opis sytuacji:

W drużynie działają cztery zastępy: Rysie - 7 harcerzy, Łosie - 6 harcerzy, Wilki - 6 harcerzy, Dziki - 4 harcerzy. Dwóch zastępowych jest po kursie i radzi sobie dobrze. Jeden nie był jeszcze przeszkolony ale też radzi sobie dobrze. Czwarty wyraźnie odstaje od reszty.

Zastępy złożone są przeważnie z równolatków. Zastępowi są o rok lub dwa lata starsi. Jeden zastępowy ma stopień ćwika, dwóch wywiadowcy i jeden młodzika.

Trzy zastępy posiadają proporce, kroniki, siatki alarmowe i własne miejsce zbiórek. Ich spotkania odbywają się regularnie raz w tygodniu, a nieraz nawet częściej. Rada Drużyny nie ma istotnego znaczenia w działalności drużyny. Zastęp Zastępowych jeszcze nigdy w drużynie nie działał.

Cele długofalowe:

Planuję zwiększyć liczbę zastępów w tym roku do 5-6, a w perspektywie 3 lat do 8-śmiu.

Chciałbym aby zastępy liczyły po 6-7 harcerzy, miały własną bogatą obrzędowość; kroniki, proporce, hasła, miejsca zbiórek. By panowała w nich bardzo dobra przyjacielska atmosfera, by chłopcy spotykali się często przy różnych okazjach, także towarzyskich. Chciałbym aby Rada Drużyny uczestniczyła w podejmowaniu wszystkich ważniejszych decyzji dotyczących życia drużyny. W perspektywie 2 lat chcę doprowadzić do sytuacji, że  prężnie działający Zastęp Zastępowych stanie się polem do wędrowniczego rozwoju zastępowych i miejscem doskonalenia ich umiejętności związanych z prowadzeniem zastępów.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Powołać dwa nowe zastępy

  • Przeprowadzenie skutecznego naboru (patrz wyżej).

 

Wykształcić 6-7 harcerzy na kursie zastępowych

  • Zmusić komendę hufca do przeprowadzenia kursu, a jeżeli się nie da - dogadać się w gronie 4-5 drużynowych i zrobić taki kurs wspólnymi siłami.
  • Zmobilizować wybranych kandydatów do udziału w kursie poprzez wyznaczenie zadań w próbach na stopnie, rozmowy motywacyjne, rozbudzenie chęci należenia do Zastępu Zastępowych.

Powołać Zastęp Zastępowych

  • Zorganizować atrakcyjny wyjazd kadry (przyboczni, zastępowi i uczestnicy kursu) na trzydniowy biwak w Tatry w formie mocnego harcu. Na wyprawie zaproponować chłopcom stworzenie ZZ-tu i wspólnie obmyśleć jego obrzędowość.
  • Zaraz po wyprawie rozpocząć regularne ( co dwa tygodnie) zbiórki ZZ-tu. Program: albo pokazowa zbiórka do wykorzystania w zastępach albo „fun" dla zastępowych: wyczynowy harc, spotkanie z harcerkami, spotkania towarzyskie, wspólny wypad do kina, itp.
  • W sierpniu zorganizować dwutygodniowy obóz rowerowy wyłącznie dla ZZ-tu.

Zwiększyć udział Rady Drużyny w kierowaniu Drużyną

  • Opracować „Konstytucję Drużyny".
  • Organizować regularne zbiórki RD (raz w miesiącu) poświęcone wyłącznie omawianiu planów, podsumowywaniu wykonanych zadań, rozstrzyganiu sporów, itp. - zgodnie z kompetencjami zatwierdzonymi w konstytucji.

Zwiększyć atrakcyjność i celowość pracy w zastępach

  • Działania jak wyżej
  • Wprowadzić całoroczną punktację m/zastępami - ocena elementów obrzędowości, zorganizowania zastępów, wizytowanych zbiórek, wyników w grach i zawodach, itp.

 

SYSTEM STOPNI

Komentarz:

System stopni jest doskonałym harcerskim sposobem motywowania chłopców do wszechstronnego samorozwoju oraz skutecznym narzędziem ukierunkowywania tego rozwoju przez drużynowego w stosunku do każdego chłopca z osobna. W tym miejscu analizujemy aktualną jakość wykorzystania tego sytemu oraz wyznaczamy cele związane ze zwiększeniem jego skuteczności.

Przykład:

Opis Sytuacji:

Aktualnie chłopcy w drużynie posiadają następujące stopnie: HO - 1(drużynowy), Ćwik - 2, Wywiadowca - 5, Młodzik  - 10, bs - 6.

W ciągu roku chłopcy nabywają wiedzę i umiejętności niezbędne do zdobycia kolejnego stopnia podczas zajęć zastępów i drużyny. Każdy posiada kartę zdobywania stopnia (indeks) gdzie uzyskuje poświadczenia nabycia wymienionych tam umiejętności. Poświadczać mogą oprócz drużynowego, przyboczni, zastępowi i rodzice. Oprócz tego, drużynowy wyznacza harcerzom indywidualne próby na stopień. Próba polega na wykonaniu wyznaczonych zadań:

  • Młodzik: 3-4 zadania w ciągu 3 miesięcy,
  • Wywiadowca: 5-6 zadań w ciągu 6 miesięcy,
  • Ćwik: 7-10 zadań w ciągu 12 miesięcy.

Po zdobyciu wszystkich poświadczeń zdobycia wiedzy i umiejętności w indeksie oraz pozytywnym zamknięciu próby indywidualnej (ocena wykonanych zadań), harcerze dopuszczani są do próby końcowej. Próby końcowe w formie biegu na młodzika i wywiadowcę organizowane są przeważnie na obozie. Próby końcowe na ćwika w ciągu całego roku.  Stopnie HO zdobywane są w kapitule hufcowej, a HR w kapitule chorągwianej, według odrębnych zasad.

Szkolenie w zastępach pozostawia wiele do życzenia, co trzeba jak najszybciej zmienić. Na skutek tych braków spory odsetek chłopców nie zalicza prób końcowych co prowadzi do opóźnień w zdobywaniu stopni w stosunku do regulaminowych przedziałów wiekowych. Próby  indywidualne wyznaczane są na podstawie wiedzy drużynowego o postawie chłopców i ich potrzebach rozwojowych. Bardzo pomocne są przy tym notatki drużynowego zawarte w „kartach postaci".  Mankamentem jest brak kontroli nad postępami w realizacji próby. Sporo chłopców realizuje zadania na ostatnią chwilę (tuż przed obozem lub na obozie) - część z nich nie zalicza próby przed biegiem i nie zostaje do niego dopuszczona, co jest kolejnym powodem opóźnień w zdobywaniu stopni. Poziom biegów na młodzika jest zadowalający ale trzeba znacznie podnieść poziom i atrakcyjność harców w biegu na wywiadowcę.

Cele długofalowe:  

Docelowo doprowadzić do tak sprawnego funkcjonowania systemu stopni, że wszyscy harcerze zdobywać będą kolejne stopnie w regulaminowych przedziałach wiekowych. Za rok dołączyć do wymagań wiedzę i umiejętności, które znacznie podniosą poziom wyrobienia harcerskiego chłopców - cel zwycięstwo w TDP.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Usprawnić mechanizm wyznaczania i kontroli realizacji prób indywidualnych

  • Cotygodniowe dyżury instruktorskie w harcówce (ja i przyboczny/ni) we wtorki 18-20. W trakcie dyżurów harcerze będą mogli zaliczać wymagania dotyczące wiedzy i umiejętności. Będą też wzywani na rozmowy na temat otwarcia próby, a po jej otwarciu min. dwa razy na rozmowę mającą na celu kontrolę postępów w realizacji zadań.

Poprawić poziom szkolenia dot. wymagań z zakresu wiedzy i umiejętności

  • Pokazowe zbiórki ZZ-tu do powielenia na zbiórkach zastępu - atrakcyjne szkolenia, ćwiczenia i gry o tematyce z zakresu wymagań.
  • Zostaną przeprowadzone trzy wycieczki (styczeń, kwiecień, czerwiec) w tzw. "kręgach stopni" - czyli grupach harcerzy zdobywających ten sam stopień. Na wycieczkach odbywać się będą szkolenia, ćwiczenia i gry wyłącznie z zakresu wymagań zdobywanego stopnia. Zajęcia prowadzić będą drużynowy i przyboczny/ni)
  • Zostaną zorganizowane zbiórki drużyny w formie gry (zawodów między zastępami) o tematyce kolejno: zima: historia, wiosna: terenoznawstwo, sygnalizacja, samarytanka, przyrodoznawstwo, pionierka. Trzy - cztery zbiórki zastępów przed każdymi zawodami zastępowi poświęcą na szkolenia, ćwiczenia i gry w danej dziedzinie. Będzie to mechanizm motywacyjny wykorzystujący wolę walki o lepsze miejsce w punktacji dzięki któremu, mam nadzieję, zastępowi zostaną zachęceni do przeprowadzenia pokazów, ćwiczeń i gier, a szeregowi do przyswojenia tych umiejętności.
  • Na podstawie wyników biegów harcerskich na młodzika i wywiadowcę zostaną wyznaczeni harcerze do reprezentowania drużyny w hufcowym etapie Mistrzostw ZHR ( może nawet zakwalifikują się do wyższych etapów - co znacznie podniosłoby zainteresowanie wszystkich chłopców zdobywaniem stopni w terminie)

Podnieść poziom i atrakcyjność biegu na wywiadowcę

  • Na obozie zostanie zorganizowany bieg w/g nowej formuły (podobny do tego jak na kursie - patrz Pobudka nr 8)

 

SYSTEM SPRAWNOŚCI

Komentarz:

System sprawności jest doskonałym narzędziem służącym do poszerzania i rozwijania indywidualnych zainteresowań chłopców. W tym miejscu analizujemy jakość jego funkcjonowania i określamy co chcielibyśmy w nim usprawnić.

Przykład

Opis Sytuacji:

W ubiegłym roku chłopcy zdobyli w sumie 63 sprawności co daje średnio ok. 3 sprawności na głowę. Teoretycznie wynik nie najgorszy ale... Aż 55 sprawności było zdobywanych dopiero na obozie i to tylko dlatego, że w próbach na stopnie wyznaczyłem zadanie polegające na zdobyciu trzech dowolnych sprawności. Okazuje się, że jest to jedyny skutecznie działający (ale nieco sztucznie wymuszony) mechanizm motywacji. W dodatku w warunkach obozowych chłopcy zdobywają głownie sprawności polowe i sportowe, których wymagania powielają się z wymaganiami na stopnie. Ze wszystkich zdobytych w ub. roku sprawności tylko jedna ( informatyk) odzwierciedlała proces poszukiwania i pogłębiania zainteresowań. Trzeba koniecznie to zmienić, tak aby chłopcy zdobywali sprawności w ciągu roku i wybierali takie, które faktycznie przyczynia się do rozwoju zainteresowań.

Istotną przeszkodą w motywowaniu chłopców do zdobywania sprawności jest obowiązek ich wyszycia na rękawie. W opinii samych chłopców jest to „babskie zajęcie" i generalnie nie chcą tego robić.

Cele długofalowe:

Usprawnić działanie systemu sprawności tak aby chłopcy zdobywali je głównie w ciągu roku i wybierali takie dziedziny, które faktycznie motywują do rozwoju zainteresowań. 

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Wprowadzić mechanizmy motywacji do zdobywania sprawności

  • Drużynowy i przyboczni jeszcze we wrześniu naszyją na rękaw munduru posiadane sprawności. Przykład instruktora powinien zadziałać.
  • Zostanie założona Księga Fachowców, gdzie każda sprawność będzie miała swoją kartę, do której dopisywani będą chłopcy, którzy ją zdobyli. Księga będzie też prowadzona w formie elektronicznej na stronie Drużyny w Internecie gdzie będzie można ją przeglądać również w/g nazwisk uzyskując informacje jakie sprawności ma każdy z harcerzy. Planuję stworzyć wokół tego obrzędową „otoczkę", tak aby ambicją chłopców były liczne wpisy do księgi.
  • Podnieść prestiż posiadaczy sprawności (fachowców) poprzez przyznanie im ( w konstytucji drużyny) prawa zaliczania zadań prób na sprawności, tym którzy je dopiero zdobywają.
  • Zostanie utrzymany wymóg zdobycia min. trzech sprawności o odpowiednim stopniu trudności w ciągu roku, by móc zostać dopuszczonym do próby końcowej (biegu) na stopień.
  • W marcu zostanie zorganizowana zbiórka Drużyny w formie festynu mistrzów, gdzie każdy harcerz będzie mógł zaprezentować pozostałym swoje zainteresowania. Być może będzie to dobrą okazją do realizacji prób na sprawności dotyczące pozaszkolnych i pozaharcerskich zainteresowań.
  • Stworzyć możliwość otwierania i zamykania prób na sprawności w ramach cotygodniowych dyżurów instruktorskich (patrz wyżej - system stopni)

Zachęcić zastępowych do zwracania uwagi na zdobywanie przez chłopców sprawności w ramach pracy zastępów.

  • Dołączyć do punktacji m/zastępami ocenę za każdą zdobytą przez członka zastępu sprawność (sprawności fachowe będą punktowane podwójnie).
  • Zakupić min. dwie książki z regulaminami sprawności na zastęp.
  • Zorganizować wzorcowe zdobywanie sprawności przez zastępowych w ramach pracy ZZ-tu, W tym pokazowa zbiórka zastępu poświęcona prezentacji pasji jednego z harcerzy.

 

GOSPODARKA DRUŻYNY

Komentarz:

Prowadzenie gospodarki drużyny nie jest tylko wymogiem logistycznym. Posiadanie i gospodarowanie funduszami oraz sprzętem nie tylko umożliwia pracę harcerską ale jest także narzędziem oddziaływania, kształtującym zaradność, przedsiębiorczość, poszanowanie dla pracy i dobra wspólnego. Prowadzenie własnej gospodarki przez drużynę ma przede wszystkim wymiar wychowawczy, a nie tylko praktyczny.
W tym miejscu analizujemy finansową i sprzętową sytuację drużyny pod kontem logistycznym i wychowawczym.

Przykład:

Opis sytuacji:

Drużyna nie posiada własnego sprzętu obozowego ani biwakowego. Korzysta ze sprzętu szczepu. Praca przy konserwacji sprzętu organizowana jest przez kwatermistrza szczepu. Istniejący system oceniam źle. Chłopcy nie mają świadomości, że jest to ich wspólny sprzęt, a jedynie wypożyczony od jakiejś instancji nadrzędnej. Nie dbają o niego wystarczająco. Unikają pracy w magazynie, traktując ją jak dopust Boży. Organizacja pracy jest kiepska, co dodatkowo osłabia ich motywację.

Składki zbierane są przez zastępowych i przekazywane są przybocznemu, który rozlicza się z Okręgiem. Drużyna zorganizowała w zeszłym roku jedną akcję zarobkową, która przyniosła niezbyt rewelacyjne efekty. Zdobyte środki wykorzystano w całości na dofinansowanie wyjazdu chłopców na obóz w stopniu proporcjonalnym do włożonej przez nich pracy.

Cele długofalowe:

W związku z przyjętym założeniem polegającym na zwróceniu większej uwagi na kształtowanie przedsiębiorczości (patrz cele wychowawcze), kwestia gospodarki drużyny będzie w latach kolejnych traktowana priorytetowo.

Celem jest posiadanie własnego kwatermistrza, własnego sprzętu obozowego, wyposażenie zastępów we własny sprzęt pionierski i biwakowy oraz organizowanie przedsięwzięć zarobkowych umożliwiających płynną wymianę zużytego sprzętu oraz dofinansowanie wyjazdu harcerzy na obóz co najmniej do wysokości ½ kosztów.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Obudzić w chłopcach świadomość, że sprzęt obozowy i biwakowy jest ich wspólną własnością i to jak długo posłuży zależy głównie od tego jak się go traktuje.

  • Zakupić drewniane skrzynie amunicyjne dla każdego zastępu po jednej.
  • Wydzielić z magazynu szczepu zestaw startowy dla każdego zastępu: namiot typu igloo, trzy toporki, dwie piły, dwie saperki, jeden kociołek, jedną maszynkę gazową i wraz ze skrzynia przekazać w użytkowanie.
  • Zorganizować w ramach ZZ-tu pokazową zbiórkę zastępu polegającą na przejęciu własnego sprzętu, jego przeglądzie i pracach konserwacyjnych.
  • Zmobilizować zastępowych do wyznaczenia kwatermistrza zastępu (dodatkowe punkty we współzawodnictwie).
  • W trakcie zbiórki drużyny z cyklu Turniej Zastępów -zawody pionierskie (maj) - zorganizować konkurencję polegającą na rozstawieniu na czas namiotu 10 osobowego. Przy okazji każdy zastęp wykonana przegląd wyznaczonego namiotu i sporządzi listę niezbędnych napraw. Namioty te zostaną przekazane zastępom do konserwacji i napraw na okres jednego miesiąca. Na kolejnej zbiórce drużyny odbędzie się przegląd naprawionych namiotów i akt ich przekazania zastępom w użytkowanie w formie obrzędu Chrztu Namiotów. Każdy namiot otrzyma imię związane z nazwa zastępu np. Łoś, Wilk itp. Zastępy wiedząc, że na kolejnych obozach będą spać pod tym samym, własnym namiotem, będą o niego lepiej dbać w trakcie użytkowania, a następnie chętniej go konserwować.
  • Na obozie urządzić własny magazyn sprzętu.

Wytypować i wykształcić kandydata na kwatermistrza drużyny

  • Doprowadzić do powołania kwatermistrzów zastępów (patrz wyżej)
  • Obserwować ich pracę i wytypować dwóch wykazujących się największym zapałem i wysłać ich na kurs kwatermistrzowski do Okręgu.
  • Na obozie powierzyć jednemu z nich funkcję magazyniera sprzętu.

Zdobyć fundusze na skrzynie zastępów, konserwację przekazanego  drużynie i zastępom sprzętu, dofinansowanie wyjazdu na obozy (1/2), zimowiska (1/3) i kursy (100%)oraz na uruchomienie własnego przedsiębiorstwa zarobkowego.

  • Akcja zarobkowa w supermarketach (pakowanie zakupów) przed Bożym Narodzeniem i Wielkanocą.
  • W dniu Święta Zmarłych akcja zarobkowa „Parking" oraz „Znicz".
  • We wrześniu zorganizowanie w szkole kiermaszu książek i podręczników.
  • Zorganizowanie Kiermaszu Staroci na osiedlu (kwiecień).
  • Podjęcie przygotowań prawnych i marketingowych do założenia własnej firmy (w formie fundacji lub spółki). Planowany profil działalności: usługi kurierskie oraz reklamowe (dystrybucja ulotek, marketing „partyzancki", organizacja i obsługa imprez, itp.)
  • Zdobyć przy pomocy Okręgu możliwe dotacje (z programu aktywizacji zawodowej i rozwoju przedsiębiorczości).

 

SAMODZIELNOŚĆ ORGANIZACYJNA DRUŻYNY

Komentarz:

Większość drużyn ZHR działa obecnie w ramach szczepów. Nie ma w tym nic złego o ile szczep nie zawłaszcza sobie funkcji, które powinny być w polu zainteresowania drużyny. Za drużynę samodzielną uważa się drużynę zdolną do zorganizowania własnego, w pełni samodzielnego letniego obozu stałego pod namiotami. Pełna samodzielność organizacyjna drużyny nie jest celem samym w sobie. Podobnie jak w wymiarze indywidualnym ćwiczenie technik harcerskich, dążenie do samodzielności drużyny służy wyrabianiu w chłopcach zaradności, samodzielności, wiary we własne siły. Przyczynia się do podniesienia samooceny u każdego harcerza, a najbardziej u funkcyjnych, a co za tym idzie kształtuje zdolność do stawiania czoła wyzwaniom i trudnościom życiowym.
W tym miejscu analizujemy na jakim etapie drogi do pełnej samodzielności znajduje się obecnie Drużyna i planujemy kolejny jej etap.

Przykład:

Opis sytuacji:

Drużyna wchodzi w skład szczepu.................. . Gospodarka prowadzona jest dotychczas przez szczep, co zamierzamy w ciągu tego roku zmienić. Drużyna wyjeżdża na obozy w ramach zgrupowania szczepu.

Cele  długofalowe:

W perspektywie dwóch lat zamierzamy przejąć całkowicie gospodarkę drużyny, osiągnąć pełną zdolność do zorganizowania własnego obozu (wymóg kategoryzacyjny w kategorii drużyn puszczańskich) i zorganizować pierwszy w historii drużyny własny obóz stały. W tym roku z uwagi na inne priorytety zostaną przeprowadzone zaledwie przygotowania wstępne. Dopiero w przyszłym roku przygotowania wejdą w decydująca fazę, a próbą generalną będzie samodzielne zimowisko drużyny.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Uruchomić własną gospodarkę drużyny

  • Jak wyżej

Wykształcić dwóch własnych ratowników wodnych.

  • Wyznaczyć w próbach na stopnie ćwika i HO zadania zdobycia uprawnień młodszego ratownika WOPR i ratownika WOPR.

Zorganizować własny obóz wędrowny ZZt-u jako pierwszy krok ku samodzielnemu obozowi stałemu

  • Wysłać dwóch kandydatów na kurs kwatermistrzowski i jednego z nich mianować kwatermistrzem obozu.
  • Przygotować preliminarz i dopiąć wszystkie formalności wymagane przez Okręg (zatwierdzić obóz w terminie).
  • Przeprowadzić dwutygodniowy obóz dla min. 10 chłopaków.

 

WSPÓŁPRACA Z ZUCHAMI I WĘDROWNIKAMI

Komentarz:

Drużyna harcerska działa metodą harcerską adekwatną dla chłopców w wieku od 11-15 lat. Jest to zatem wycinek obszaru wychowawczych zadań harcerstwa. Pełny cykl wychowania powinien umożliwiać oddziaływanie na chłopców za poprzez najlepiej dostosowaną do ich potrzeb metodę. Dla chłopców młodszych (8-11 lat) jest to metoda zuchowa, dla chłopców starszych (15-19 lat) metoda wędrownicza. Drużynowy harcerski powinien być zatem zainteresowany tym aby jego chłopcy przechodzili pełen cykl wychowania harcerskiego od zuchów po wędrowników. Ponieważ drużyna harcerska jest w centrum tego procesu, to na nim spoczywa największa odpowiedzialność za zapewnienie kompletności oddziaływania. W drużynie muszą istnieć mechanizmy pozyskiwania zuchów i przekazywania starszych harcerzy do wędrowników.

W tym miejscu analizujemy jak te mechanizmy obecnie działają i zastanawiamy się jak je udoskonalić.

Przykład:

Opis sytuacji:

Drużyna działa w ramach szczepu, w którym istnieje słaba gromada zuchowa i w ogóle nie prowadzi się pracy wędrowniczej. Wędrownicy pozostają więc w drużynie. Znudzeni dotychczasowymi propozycjami i nie znajdując propozycji adekwatnych do swoich potrzeb, wykruszają się, o ile nie obejmą funkcji w drużynie. Trzeba to pilnie zmienić.

Jeśli chodzi o zuchy, to drużyna obecnie nie cierpi z powodu ich braku. Corocznie przechodzi do drużyny ok. 2-3 zuchów co stanowi mały odsetek corocznego poboru. Biorąc jednak pod uwagę planowany rozwój ilościowy drużyny i pragnienie podniesienia poziomu pracy tak aby w przyszłości zdobyć tytuł DR, jesteśmy bardzo zainteresowani pozyskiwaniem pełnych szóstek z gromady zuchowej, jako, że przyśpieszy to plany rozwojowe oraz przyczyni się do podniesienia poziomu pracy (zuchy są już obeznane z harcerstwem i prezentują wyższy poziom przygotowania od zwykłych poborowych).

Cele długofalowe:

Powołać minimum jedną własną gromadę zuchową, która rok rocznie przekazywać będzie do drużyny jedną szóstkę/zastęp.

Doprowadzić za kilka lat do powstania drużyny wędrowniczej w szczepie. Po zaplanowanym podzieleniu Drużyny na dwie, do drużyny wędrowniczej przekazywani będą najstarsi harcerze z obu tych drużyn. Ponieważ ani w szczepie ani w hufcu nie ma doświadczeń w pracy wędrowniczej i w podobnej sytuacji są pozostałe drużyny hufca, na pierwszej w tym roku odprawie hufca zostanie zgłoszona inicjatywa utworzenia drużyny wędrowniczej w hufcu na tej zasadzie, że chłopcy wywodzący się z jednej drużyny harcerskiej tworzyć będą jeden patrol wędrowniczy i zachowywać dotychczasowe barwy oraz ścisłe kontakty z macierzystą drużyną. Celem jest szybkie uruchomienie możliwości przekazywania starszych chłopców do wędrownictwa, rozpoczęcie długofalowego procesu zdobywania doświadczenia wędrowniczego i kształcenia kadry wędrowniczej. Być może za kilka lat, któryś z chłopców przekazanych obecnie do wędrowników uzyska szlify instruktorskie zorganizuje drużynę w szczepie.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Wytypować kandydatów i zmotywować do rozpoczęcia służby zuchmistrzowskiej.

  • Zorganizować zbiórkę ZZ-tu i starszych chłopców - pomoc w przeprowadzeniu zbiórki zuchowej w jednej z zaprzyjaźnionych, dobrych gromad zuchowych. Celem jest pokazać potencjalnym kandydatom, że praca z zuchami to bardzo przyjemna i satysfakcjonująca służba.
  • Zorganizować spotkanie kandydatów z referentem zuchowym - cel motywacyjny i informacyjny.
  • Wysłać kandydatów na kurs Strzały zimą.
  • Zorganizować praktyki dla absolwentów Strzał w dobrej gromadzie zuchowej (wiosna).
  • Latem wysłać kandydatów na kurs wodzów zuchowych Naboje.
  • Latem na obozie przygotować atrakcyjny nabór do gromady i przeprowadzić go we wrześniu następnego roku.

Bezzwłocznie rozpocząć pracę ze starszymi chłopcami z wykorzystaniem elementów metody wędrowniczej.

  • Zorganizować kurs HOPR dla ZZ-tu i najstarszych chłopców w Drużynie
  • Zorganizować dwa patrole HOPR - jeden w ZZ-cie drugi złożony z chłopców z poza ZZ-tu, którzy w przyszłości powinni być przekazani do wędrowników.
  • Aktywnie włączyć się w struktury, ćwiczenia i służbę HOPR.

Stworzyć możliwość przekazywania najstarszych chłopców do drużyny wędrowniczej.

  • Namówić komendę hufca do utworzenia „wspólnej" drużyny wędrowniczej.
  • Zachęcić starszych chłopców, którzy nie mają funkcji w drużynie do przejścia do tej drużyny - wspólny wyjazd wyczynowy harc w/g pomysłu organizatorów.

 

WSPÓŁPRACA Z HARCERKAMI

Komentarz:

W pierwszym okresie wieku harcerskiego wśród chłopców występuje jeszcze bardzo silny antagonizm płci. Chłopcy nie potrzebują kontaktu z dziewczętami. Jednak w wieku gimnazjalnym sytuacja zmienia się radykalnie. Pojawia się silne zainteresowanie płcią przeciwną. Chłopcy usilnie poszukują okazji do spędzania czasu z dziewczętami. Drużyna harcerska nie może być wobec tego obojętna. W każdej dobrej drużynie powinny istnieć wypracowane formy różnorodnych kontaktów z harcerkami. 
W tym miejscu analizujemy na ile jest to potrzebne oraz jak te kontakty nawiązywać i podtrzymywać.

Przykład:

Opis sytuacji:

Większość chłopców w Drużynie jest już w wieku, w którym pojawia się silne zainteresowanie płcią przeciwną. Chłopcy bardzo ochoczo reagują na wszystkie propozycje kontaktu z harcerkami. W szczepie działa drużyna żeńska. Są to koleżanki chłopców z tego samego gimnazjum. Ponieważ chłopcy i dziewczęta przebywają ze sobą stale na gruncie szkolnym, obie strony nie przejawiają większej chęci kontaktów na gruncie harcerskim, poszukując raczej innych możliwości.

Cele długofalowe:

Nawiązać różnorodne kontakty z drużynami żeńskimi w całej Polsce.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Nawiązać współpracę z żeńskimi patrolami HOPR

  • Powołać dwa patrole i HOPR i włączyć je aktywnie w struktury i działalność Pogotowia.

Zaprzyjaźnić się z ZZ-tem Drużyny żeńskiej

  • Wprosić się na Andrzejki.
  • Zorganizować wspólne zajęcia nauki tańca towarzyskiego.
  • Zorganizować bal wędrowniczy w karnawale.
  • Zorganizować wspólny trzydniowy spływ kajakowy (wiosna).

 

OTOCZENIE ZEWNĘTRZNE

Komentarz:

Aby drużyna harcerska mogła prawidłowo funkcjonować w środowisku i prowadzić skuteczną działalność wychowawczą, niezbędne są dobre relacje z „otoczeniem", zwłaszcza z rodzicami harcerzy i zarządem placówki, przy której drużyna działa (szkoła, parafia, osiedle), a także z władzami samorządowymi dysponującymi odpowiednio wysokimi funduszami. Dlatego każda drużyna powinna budować doskonałe relacje  w środowisku swojego działania. W tym miejscu analizujemy w jakim stopniu relacje te są pomocą, a w jakim przeszkodą w prowadzeniu normalnej pracy i zastanawiamy się jak je poprawić ( bo zawsze mogą być lepsze).

Przykład:

Opis sytuacji:

Drużyna działa przy Gimnazjum nr. .... Stosunki z dyrekcją szkoły są ostatnio napięte w związku z kilkoma wybrykami jakie miały miejsce w budynku szkoły na zbiórkach zastępów. W szkole nie ma harcówki.
Rodzice w większości nie wykazują zainteresowania pracami drużyny.
W parafii jest nowy proboszcz, z którym nie odbyła się jeszcze żadna rozmowa na temat udziału drużyny w życiu parafii.
Nie istnieje żadna forma współpracy z władzami samorządowymi.

Cele długofalowe:

Chcemy zainteresować rodziców życiem drużyny i uaktywnić ich do różnorakiej pomocy. Docelowo planujemy powołanie KPH przy Drużynie. Planujemy bardzo mocno wpisać się w życie szkoły i zasłużyć sobie na zaufanie konieczne do uzyskania harcówki. Chcielibyśmy brać czynny udział w życiu parafii. Docelowo mieć własnego duszpasterza. Chcemy też bardzo mocno promować działalność Drużyny wśród członków władz samorządowych i urzędników.

CEL NA TEN ROK

ŚRODKI REALIZACJI

Zainteresować ogół rodziców działalnością Drużyny i wyłonić spośród nich grupę inicjatywną, która przygotuje powstanie koła KPH.

  • Zaprosić rodziców na wspólną Wigilię Drużyny.
  • Zorganizować odwiedziny rodziców na obozie, by lepiej zrozumieli „jak skauci pracują" i jakie korzyści wynoszą z tego ich synowie.
  • W ramach wywiadówek szkolnych prowadzić punkt informacyjny Drużyny, gdzie drużynowi i przyboczni będą gotowi do rozmów z rodzicami harcerzy.
  • W ciągu roku odwiedzić wraz z zastępowymi wszystkich rodziców w ich domach i porozmawiać z nimi o harcerskim rozwoju ich synów.

Ocieplić relacje z dyrekcją szkoły.

  • Doprowadzić do spotkania drużynowego i hufcowego z dyrektorem i omówić zakres współpracy w ramach szkolnego programu wychowawczego na kolejny rok.
  • Zorganizować wycieczki integracyjne dla klas pierwszych ( przy okazji pobór).
  • Zainstalować na terenie szkoły atrakcyjną tablicę informacyjną prezentującą życie drużyny.
  • Wymienić się linkami na głównych stronach internetowych serwisu Drużyny i szkoły.
  • Opracować stronę Drużyny do folderu informacyjnego o szkole.
  • Otworzyć rubrykę z relacjami z życia drużyny w gazetce szkolnej.
  • Włączyć się aktywnie w organizację dnia sportu urządzając własne konkurencje harcerskie.

Włączyć się w życie parafii i zaprzyjaźnić się z jednym z księży, którego po czasie poprosimy by został naszym duszpasterzem.

  • Doprowadzić do spotkania drużynowego z księdzem proboszczem w obecności hufcowego i omówić formy zbiorowego włączenia się drużyny w życie parafii.
  • Urządzić jesienią wspólną wycieczkę z ministrantami.
  • Wystawić warty honorowe przy Grobie Pańskim.
  • Namówić księdza proboszcza do powierzenia drużynie budowy jednego z ołtarzy w święto Bożego Ciała.
  • Zaprosić upatrzonego księdza na biwak drużyny i na święto obozu w celu sprawowania opieki duszpasterskiej i dalej podtrzymywać te kontakty.

Rozpocząć lobbing na rzecz Drużyny i harcerstwa we władzach samorządowych.

  • Brać udział (drużynowy i przyboczni) w posiedzeniach Rady Miasta (Gminy), na których omawiane są sprawy dotyczące młodzieży, wychowania, sportu itp.
  • Całą Drużyną wziąć aktywny udział uroczystościach patriotycznych organizowanych przez Gminę.
  • Zorganizować pokaz HOPR podczas festynu gminnego.
  • Składać wnioski dotacyjne i solidnie się z nich rozliczać.

Komentarz:

Jeżeli uważasz, że jeszcze jakaś inna sfera życia Drużyny wymaga przeanalizowania i zaplanowania - zrób to!

 

HARMONOGRAM  ZADAŃ

Komentarz:

Po wyznaczeniu celów pracy i środków ich realizacji na rok bieżący, trzeba je odpowiednio rozplanować w czasie i rozdzielić konkretne zadania pomiędzy drużynowego, przybocznych i zastępowych.  W tym celu sporządza się Harmonogram Zadań. W harmonogramie tym należy ustalić terminy realizacji wszystkich zaplanowanych wyżej działań będących środkami do osiągnięcia wyznaczonych celów. Niektóre z zaplanowanych przedsięwzięć, zwłaszcza te które wymagają istotnych przygotowań, powinny zostać w harmonogramie podzielone na fazy realizacji w sposób umożliwiający, kontrolę terminowości ich rozpoczęcia i zakończenia. W harmonogramie powinny się znaleźć także te przedsięwzięcia, które nie wynikają wprost z analizy potrzeb, a które będą przez Drużynę realizowane.  

Termin

Zadanie

Odpowiedzialny