phm. Agnieszka Leśny 

Szukając inspiracji do harcowania w trakcie zbliżającego się zimowiska, zajrzałam na stronę zlotu XXlecia ZHR. Warunkiem uczestnictwa w zlocie jest przecież wykonanie 20 harców i umieszczenia relacji z nich w Internecie. „To na pewno kopalnia pomysłów” pomyślałam poczym oddałam się lekturze. Bardzo szybko złapałam się za głowę…

 „Jako, że kilka z nas to zuchowate postanowiłyśmy w nasze zmagania harcowe włączyć również nasze zuchy. Zbliżała się wigilia szczepu, a tradycja mówi, że miło jest zrobić komuś małą chociażby niespodziankę. No i niespodzianka była dla wszystkich drużyn szczepu (a trochę ich jest) - nasze dwie na trzy prowadzone przez wędrowniczki gromadki wykonały z pomocą swoich Druś pierniki świąteczne i musimy przyznać, że przepięknie je też te nasze zuchy ozdobiły. Relacja błękitno-sznurowych - było hard-corowo!!”
/http://www.zlot.zhr.pl/harce/82/n/53/
 
 
Jak harcuje ZHR na podstawie zebranych dotychczas relacji w serwisie zlotowym? Jak drużynowi rozumieją pojęcie harcu?
 
 
Oto przykłady: 
 Poziom harcerski:
- śpiewanie kolęd na spotkaniu opłatkowym szczepu
- ułożenie hymnu zastępu - organizacja spotkania opłatkowego drużyny
- akcja zarobkowa w TESCO
- przygotowanie potrawy na spotkanie opłatkowe
- zaproszenie na spotkanie opłatkowe św. Mikołaja
- stawić się na miejsce zbiórki na czas
- bycie oboźną biwaku (przyboczna)
- udział w zorganizowanym zlocie harcerskim
 
 
Poziom wędrowniczy:
- pieczenie pierniczków lub ciasta
- przebranie się za elfy i pomoc w grze dla harcerek
- odpoczynek w grocie solnej
- przygotowanie uszek i pierogów na domową wigilię
 
 
Wydaję mi się, że pomysłodawcy powyższych harców nie do końca zrozumieli istotę pracy tą fantastyczną, harcerską metodą – a jest nią wyczyn, przygoda, element zaskoczenia i dostosowanie poziomu trudności do osoby harcującej. Dobre wykonanie harcu uczy samodzielności, wiary we własne siły oraz często dodaje harcerskiej motywacji przez to, że wiele harców udaje się właśnie dlatego, że wykonujemy je w mundurze – widzimy wtedy przychylność ludzi wobec nas. Czy organizacja spotkania opłatkowego, które robimy co roku może być harcem? Może, jeśli spotkanie jest jakieś szczególne, robimy je z zaskoczenia, w dziwnym miejscu… tylko akurat czy to dobry pomysł aby z zaskoczenia robić wigilię? Akcja zarobkowa w hipermarkecie również nie wydaje się spełniać zasady wyczynu lub przygody.
 
 
Wyjątkowo zmartwiły mnie opisy harców, które wydawałyby się codziennością dla harcerek, harcerzy czy wędrowników. Czy pomoc rodzicom w przygotowaniach świątecznych to rzeczywiście taki wyczyn? Albo bycie oboźną weekendowego wyjazdu, jeśli pełni się w drużynie funkcję przybocznej?
 
Oczywiście z krytyką trzeba być ostrożnym – wiadomo, że są dorastające wędrowniczki, które nigdy w życiu nie zrobiły nawet jajecznicy i upieczenie z mamą ciasta na święta jest dla nich wyczynem i trudnym zadaniem. Jednak takich, wydawałoby się, za prostych harców jest w zlotowych opisach niepokojąco dużo – nie mówiąc o zadaniach, które powinny być naszym harcerskim standardem np. przyjście na zbiórkę na czas.
 
 
Podsumowując:
• harc to pokonywanie życiowych przeszkód: sił przyrody, tworów ludzkich i samego siebie
• harc wykorzystuje wyrobienie harcerskie (zaradność, dzielność, odwagę, itp.)
• harc musi być wyczynem i przygodą
• harc przygotowujemy dla każdej harcerki, harcerza osobiście biorąc pod uwagę umiejętności, wiek, itd.
• wykonanie harcu przynosi satysfakcję jeśli wymagało przełamania swoich słabości np. tremy, wstydu
• dobry harc pozostawia po sobie pamiątkę
• dobrze, jeśli cel harcu jest pożyteczny, ciekawy, konkretny – a nie jest „sztuką dla sztuki”
• „temperaturę” harcu podnosi ograniczenie czasowe, najlepiej takie aby naprawdę trzeba było się sprężać
• harc ma większą moc oddziaływania jeśli wykonuje się go pojedynczo, w małych grupach (zastępach) bez drużynowego = samodzielnie, bez „opieki”.
 
Polecam bardzo ciekawe pomysły również z serwisu zlotu XXlecia ZHR:
 
 
Poziom harcerski:
- przedstawienie treści punktów Prawa Harcerskiego za pomocą cytatów z tekstów kultury (piosenki, wypowiedzi, dzieła literackie)
- przygotowanie filmu o drużynie o pogłębionej treści
- zaniesienie Betlejemskiego Światełka Pokoju do 20 mieszkańców danego miasta (bez wcześniejszego zapowiadania się, czy uprzedzania o akcji)
- upieczenie 100 ciasteczek w kształcie lilijek i rozdawanie mieszkańcom miasta na miejskim sylwestrze wraz z serdecznymi życzeniami na nowy rok oraz z okazji XXlecia ZHR
- samodzielna organizacja spotkania opłatkowego dla potrzebujących w mieście
- przeprowadzenie wywiadu z Andrzejem Małkowskim
 
 
Poziom wędrowniczy:
- poprowadzenie grupy wędrowniczek w trudnym terenie bez mapy
-przygotowanie musicalu z partnerami ze środowiska lokalnego (dom kultury, nauczyciele), z którego dochód przeznaczony jest na cele charytatywne
- organizacja akcji „Paczka”
- wędrówka, o której przebiegu decyduje rzut kostką wg. ustalonych reguł, co oznacza dana ilość oczek
- przygotowanie w krótkim czasie obiadu na zadaną literę (np. „F”) z ograniczonym (niskim) budżetem w domu nieznanej osoby
 
Pamiętajcie, że z tradycji dobrego harcowania wyrosły akcje Małego Sabotażu i Szarych Szeregów np. malowanie kotwic, kradzież flag nazistowskich, gazowanie kin, przemalowywanie niemieckich tabliczek z nazwami ulic oraz inne drobne, czasem śmieszne akcje propagandowe.
 
 
Poniżej znajdziecie propozycje, ciekawych harców, które napotkałam (a w dużej większości przeżyłam osobiście lub zaproponowałam swoim harcerkom i wędrowniczkom) w trakcie swojej harcerskiej przygody. Pochodzą one zarówno "z głowy" jak i z najróżniejszych opracowań harcerskich. Tym razem już bez podziału na poziomy metodyczne i wiek – sami zadecydujcie, co, dla kogo stanowi wyzwanie:
 
 
    • pójdź do urzędu gminy etc. i zdobądź pieczątkę lub podpis jednego z urzędników z dedykacją dla drużyny (z ograniczeniem czasowym na wykonanie zadania)
    • poproś jedną nieznajomą osobę napotkaną na ulicy o opowiedzenie ci ciekawej bajki
    • nie używaj prawej ręki przez np. 10 godzin
    • uszyj skarpetki
    • naucz się żonglować
    • naucz się grać jedną prostą melodyjkę na skrzypcach lub innym, nieznanym Ci instrumencie
    • dostań od kogoś nieznajomego rysunek np. bajkowej krainy
    • weź potajemnie zdjęcie od kogoś znajomego zrób mu ramkę i dyskretnie odnieś
    • naucz trzech nieznajomych jakiegoś wiersza
    • zrób sobie zdjęcie z bardzo ważną rzeczą lub znaną osobą
    • w obcym mieście naucz się od mieszkańca nieznanego wcześniej tańca
    • napisz wiersz i opublikuj go w jakiejś gazecie
    • zrób prezent twojemu imiennikowi (nie możesz znać tej osoby)
    • przygotuj ucztę z dostępnych rzeczy (harc do przeprowadzenia na obozie lub biwaku)
    • zbuduj symbol zastępu
    • zbuduj nadzieję przy pomocy 5 ludzi
    • zapowiedz pociąg na stacji
    • napisz list do przyjaciela bez użycia rąk
    • bez dostępu do Internetu, w trudnym otoczeniu (np. pociąg) dowiedz się kim był major „Ponury”
    • zbuduj stabilny szałas bez użycia narzędzi ani materiałów nieorganicznych
    • ugotuj smaczną zupę bez soli
    • połącz się przez Skype ze skautem z innego kraju i dowiedz się jak w jego środowisku obchodzi się Dzień Myśli Braterskiej
    • (w czasie obozu) upiecz ciasto w kształcie symbolu szczepu
    • zgłoś się na służbę (co najmniej 2 godzinną) do pogotowia, policji lub straży pożarnej
    • poruszaj się po obozie z zawiązanymi oczami przez (x) godzin
    • odszukaj wodopój saren i obserwuj je. Następnego dnia pokaz to miejsce zastępowi
    • przepracuj w gospodarstwie 3 dni, za jedzenie i nocleg, naucz się jak najwięcej
    • (na wędrówce, biwaku, obozie) zrób sobie zdjęcie w stroju ludowym charakterystycznym dla danej okolicy
    • naucz się piosenki w obcym języku
    • podaruj mamie kwiaty, tak aby nie wiedziała od kogo je otrzymała
    • upiecz pierniki w domu nieznanego mieszkańca Torunia
    • przedostać się na drugi brzeg rzeki bez moczenia nóg oraz odzieży
    • zbuduj pojazd, którym można przejechać x kilometrów
    • przygotować jasełka lub kolędy i odwiedzić z tymi występami wszystkich rodziców
      harcerzy z zastępu
    • złożyć życzenia z okazji XX lecia ZHR (urodzin drużynowego, zamknięcia stopnia harcerskiego itd.) na antenie lokalnej stacji radiowej lub
      telewizyjnej
    • zapowiedzieć pierwszą dziesiątkę listy przebojów programu trzeciego PR i pozdrowić
      wszystkich członków ZHR
 
Na koniec fragment o harcu z kultowych „Prób Wodzów” Leopolda Uengehuera, (których lekturę polecam wszystkim miłośnikom harców):
 
 
„Wartość Ruchu Harcerskiego polega na tym, że głosząc idee i hasła, hasła w praktyce realizuje. Rzuciliśmy hasło zdobycia dzielności. Harcerzowi stwarzamy takie warunki życia harcerskiego, aby go zmuszały do wykazywania swoich wartości sił, dzielności. Są trzy czynniki wpływów, którym podlega każdy harcerz, biorący czynny udział w życiu Ruchu: przygoda, zastęp, wódz. (…) Przygoda stawia przed harcerzem jakąś zaporę (problem, zjawisko), zamyka mu nagle drogę swoim Nieznanym. Żądza poznania i doznani burzy od razu normalny układ sił duchowych, umysłowych czy fizycznych. Budzą się instynkty, świadomość bliskości nieznanego powoduje bunt sił. Powstaje wola walki. (…). Następuje zmierzenie się i starcie się z mocą nieznanego. Tutaj zaczyna działać zastęp. (…) Siły harcerza, jego wartości dodatnie i ujemne, tak doskonale wydobyte na wierzch, stykają się z wartościami innych indywidualności w zastępie, podpadają pod sąd czy uznanie zdrowej opinii. (…) Trzecim czynnikiem wpływającym na przebieg harcu jest wódz. Tak jak opinia grupy (duch zastępu) reprezentuje ideały, tak wódz-zastępowy reprezentuje hasło. Najistotniejszą jego troską jest to, aby wzmóc ducha zastępu, aby wiara w siły rosła u harcerza, tak prowadzić na harce, aby się przez odpowiednie przygody wspomniane kompleksy sił tworzyły, aby zostały uszlachetnione złe instynkty, a wykorzystane dobre. Przy każdym następnym harcu dobyte siły zapadają się w głąb coraz mniej, wreszcie pozostają na wierzchu, niejako pod ręką, zdolne do działania nawet bez silnych bodźców- automatycznie. Mówimy wtedy, że tworzą one zasadę postępowania. Takie dopiero siły posiadają dla harcerza większą wartość, bo posłuszne dobrej woli weszły w nałóg walki z przeciwnością.”
 
 
phm. Agnieszka Leśny, Mazowiecka Choragiew Harcerek ZHR
Warszawa, 9.01.2009
 
 
ps. Tuż przed ukazaniem się tego numeru "Pobudki" zajrzałam jeszcze raz na stronę zlotową. Tym razem do działu "najwyżej ocenione"... I co? Opis wycieczki z zimowiska na Cmentarz Orląt aby zapalić znicz w miejscu ważnym dla Polski. Wycieczka była zorganizowana wcześniej przez kadrę i szczepowego ale co tam. Harc taki, że aż można dostać wypieków na twarzy od tych emocji. Ech....
 
 
Źródła grafiki: http://www.rhul.ac.uk/research/harc/events/HARC%20Logo.JPG